Dinsdagvoormiddag 20 mei 2025
Locatie: Universiteit Gent, campus Boekentoren – gebouw Blandijn, Blandijnberg 2, Gent.
De plenumsessie (09:00) vindt plaats in auditorium 4 (Jaap Kruithof) op de 2de verdieping. We ontvangen u graag vanaf 08:40u nabij de ingang van auditorium 4. Vanuit de centrale inkomhal is bewegwijzering voorzien.
Opzet
Vlaamse scholen en klassen worden steeds diverser, en dat geldt ook in het domein van de klassieke talen. Dit gegeven brengt niet alleen uitdagingen met zich mee, maar biedt vooral kansen. In deze nascholing onderzoeken we hoe we de taaldiversiteit kunnen benutten om het onderwijs Latijn te verrijken.
We benaderen taaldiversiteit zowel vanuit een actuele als vanuit een historische invalshoek. Enerzijds getuigen ervaringsdeskundige leraren over hun zoektocht en succeservaringen in meertalige klassen Latijn, van Brussel over Amsterdam tot Beringen, van de eerste tot de derde graad. Wie nog niet veel ervaring heeft met taaldiversiteit in de klas, zal leren van collega’s. Wie zelf in een meertalige context werkt, krijgt kansen tot ervaringsuitwisseling onder classici.
Maar je kan ook kiezen voor workshops waarin Latijnse teksten centraal staan. Laat je inspireren om met gelijk welke leerlingen van de bovenbouw Latijnse ‘wereldverhalen’ te lezen, of tweetalige colloquia, of teksten over het spanningsveld tussen moedertaal en schooltaal.
De nascholing omvat een plenumlezing, gevolgd door vijf workshops waaruit je er twee kan kiezen.
Plenumlezing
Maxime Van Raemdonck: Klassieke talen in een meertalige klas. Theoretisch kader.
Deze lezing bestaat uit verschillende delen. Eerst kijken we naar wetenschappelijke inzichten over het inzetten van thuistalen: hoe draagt meertaligheid bij aan taalontwikkeling, betrokkenheid en zelfvertrouwen? Vervolgens vertalen we deze inzichten naar de Vlaamse onderwijscontext en onderzoeken we hoe Functioneel Meertalig Leren (FML) een krachtig kader biedt om deze rijkdom aan talen bewust en doelgericht in te zetten. Tot slot gaan we dieper in op de praktijk: hoe werkt FML concreet en welke strategieën kunnen leerkrachten hanteren om de leerstof toegankelijker en betekenisvoller te maken? Door inzichten uit onderzoek te koppelen aan inspirerende praktijkvoorbeelden biedt deze lezing nieuwe perspectieven en concrete handvatten om taaldiversiteit niet als uitdaging, maar als meerwaarde te benaderen binnen het klassieketalenonderwijs.
- Maxime Van Raemdonck is als postdoctoraal medewerker verbonden aan het Steunpunt Diversiteit en Leren (UGent, Faculteit Letteren & Wijsbegeerte) en coördineert er het TACOS-project. In haar doctoraatsonderzoek onderzocht ze hoe Functioneel Meertalig Leren leraren ertoe kan bewegen om thuistalen meer te integreren in hun lespraktijk.
Workshops
Kurano Bigiman: Kansen geven om te groeien
Elke week Klassieke Talen onderwijzen in Amsterdam-Zuid, een vermogend deel van de stad, maar ook in Amsterdam-Zuidoost, een gebied met een lagere sociaaleconomische status – wat kom je dan tegen? Je hoort het in een interactieve workshop over inclusief klassieketalenonderwijs, en over het stimuleren van taal-en cultuuronderwijs op scholen met leerlingen die niet altijd het Nederlands als thuistaal hebben. Immers, pas als kinderen hierin kansen krijgen om te groeien, kunnen ze groeien.
Wat kun je leren van de Nederlandse contexten waarin de klassieke talen onderwezen worden? Hoe kun je de schoonheid van Griekse en Latijnse teksten inzetten om gevoel voor de Nederlandse taal en voor burgerschap te versterken? En hoe kun je hieraan beginnen, zonder dat het teveel tijd en inspanning vergt?
De workshop heeft betrekking op alle leerjaren, van 1 tot 6.
- Kurano Bigiman is leraar Klassieke Talen in Amsterdam, aan het Ir. Lely Lyceum en het Vossius Gymnasium. Hij heeft al 13 jaar ervaring als docent. In 2021 heeft hij de eretitel Amsterdammer van het Jaar ontvangen voor het opzetten en stimuleren van gymnasiumonderwijs in Amsterdam-Zuidoost.
Katrien Millet: Taalrijk in Latijn: diversiteit als troef in de bovenbouw
In een klas leerlingen met diverse taalachtergronden kan Latijn aanvankelijk als een uitdaging worden ervaren. Maar wat als we deze taalrijkdom niet als obstakel, maar als kracht beschouwen? Tijdens deze workshop deel ik praktische inzichten en voorbeelden uit mijn eigen klaspraktijk (4-5-6 Latijn).
Hoe kun je leerlingen met verschillende talige achtergronden motiveren om Latijnse teksten te lezen? Een van mijn ervaringen is dat samenwerkend leren zowel het taalinzicht als het zelfvertrouwen en de motivatie van de leerlingen bevordert.
In dit verband heb ik met mijn leerlingen van 4 en 5 Latijn gewerkt met het 17de-eeuwse boek Colloquia familiaria turcico-latina van Jakab Harsanyi Nagy. Zowel voor mij als voor mijn (vaak Turkse) leerlingen was dit een interessante ervaring. Het tweetalige boek laat zien dat Latijn ook aan Turks gekoppeld kan worden. Het was erg motiverend om te ervaren hoe taal verschillende werelden met elkaar kan verbinden.
- Met een academische achtergrond in Taal- en Letterkunde Latijn-Grieks en een aanvullende studie in de godsdienstwetenschappen heeft Katrien Millet een brede basis in klassieke en geesteswetenschappelijke disciplines. Al meer dan 25 jaar staat ze met passie voor de klas, waarbij ze zowel in het ASO als in het TSO en BSO ervaring heeft opgedaan. Momenteel geeft ze Latijn in het vierde, vijfde en zesde jaar op het Spectrumcollege in Beringen.
Stefanie Van der Elst & Valerie Van Elst: Boosting Brussels, hoe talig divers zijn onze lessen Latijn?
Jarenlang al spelen wij eerder ad hoc in op de talige diversiteit van onze Brusselse jongeren in de lessen Latijn. Deze nascholing was voor ons een uitgelezen kans om de diversiteit op een meer systematische manier onder de loep te nemen. Ons mini-experiment was geboren.
Aan de hand van taalpaspoorten laten we onze leerlingen van de eerste graad eerst in kaart brengen welke talen zij gebruiken in de diverse contexten van hun leefwereld. Nadien onderzoeken we samen of het Latijn of hun eigen ta(a)l(en) hun al dan niet een boost geven bij het leren van een vreemde taal, het onderhouden van de moedertaal of het versterken van het algemene taalinzicht.
Welke tendensen stellen we vast? Welke inzichten krijgen de leerlingen, en wij, in hun talige leerproces(sen)? Welke ervaringen delen andere deelnemers aan de nascholing met ons? Hoe kunnen we elkaar verder boosten om de talige diversiteit in onze klassen Latijn efficiënter in te zetten?
De focus van deze workshop ligt op de eerste graad Latijn.
- Stefanie Van der Elst studeerde Taal- en Letterkunde: Latijn en Spaans aan de VUB en volgde de lerarenopleiding aan de UGent (afgestudeerd in 2011). Valerie Van Elst studeerde Taal- en letterkunde: Latijn en Grieks aan de KU Leuven (afgestudeerd in 2003). Beiden zijn ze werkzaam in het Maria Assumptalyceum te Brussel-Laken, waar ze Latijn geven in de eerste (Valerie), tweede (Valerie) en derde graad (Valerie en Stefanie).
Yanick Maes: Latijn als brug tussen culturen. Wereldverhalen in Europese tradities
In deze workshop onderzoeken we hoe het Latijn fungeerde als verbindende taal tussen diverse culturen. We behandelen voorbeelden van interculturele dialoog via Latijnse teksten, waaronder Indische fabels, Arabische en Perzische vertellingen, Scandinavische mythologie en Sami-huwelijksgezangen. Al deze tradities vonden via het Latijn hun weg in de Europese cultuur. Zo maken we concreet hoe Latijn eeuwenlang in een meertalige wereld functioneerde en kennis verspreidde – zowel van culturen buiten Europa als van meer regionale tradities. Dit leidde tot een dynamische wisselwerking tussen Latijn, volkstalen en andere culturen.
Tegelijk bekijken we hoe dit materiaal praktisch inzetbaar kan gemaakt worden voor de eigen klaspraktijk. Veel teksten blijken verrassend leesbaar. Bovendien zijn heel wat teksten toegankelijk en relatief eenvoudig te ontsluiten op basis van online bronnen. Het materiaal kan vaak vanaf de tweede graad gebruikt worden, al is vanzelfsprekend ook voldoende uitdaging voorhanden voor de derde graad.
- Yanick Maes, doctor in de Taal-& Letterkunde (2005), is onderwijsbegeleider Latijn in de afdeling Letterkunde, universiteit Gent. Sinds enige tijd gaat zijn aandacht vooral naar de Latijnse literaire traditie uit de periodes ná de klassieke oudheid.
Wim Verbaal: De vloek van de ‘moedertaal’
De gedachte dat de ‘moedertaal’ voorwaarde en begin is voor alle onderwijs is veel recenter dan men over het algemeen denkt. Ze is de vrucht van het opkomend nationalisme in de achttiende en de romantiek in de negentiende eeuw. Ook het neoclassicisme van de decennia rond 1800 heeft er zijn stempel op gedrukt en heeft tegelijkertijd onze huidige visie op de klassieke talen mee bepaald. Hierdoor vergeten wij dat het onderwijs gedurende bijna twee millennia niet of amper in de ‘moedertaal’ plaats vond, doodeenvoudig omdat die ‘moedertaal’ als concept niet bestond. Mensen spraken een taal in functie van de omgeving waar deze gebruikt werd. Deze was thuis anders dan op straat en anders dan op school.
Na een korte inleiding over het historisch onderscheid tussen schooltaal en thuistaal, over de geboorte van de ‘moedertaal’ en de relatie met de studie van de klassieke talen zal ik in deze workshop Latijnse teksten voorstellen die de vanzelfsprekendheid van een specifieke schooltaal belichten of in vraag stellen.
- Wim Verbaal, professor Latijnse taal en literatuur, universiteit Gent, werkt over Latijnse poëtica, het kosmopolitisme van de Latijnse literatuur als Europese literatuur in middeleeuwen en moderne tijden en is actief vertaler uit het Latijn.
Programma
08.40: onthaal
09.00 – 10.00: verwelkoming en plenumlezing
10.05 – 11.05: workshops reeks 1
11.05 – 11.30: pauze met koffie/thee/water en koffiekoek
11.35 – 12.35: workshops reeks 2
Inschrijven
Het inschrijvingsgeld voor leraren bedraagt 45 euro.
Inschrijven kan tot 12 mei 2025.
Contact
Maggy Arco (maggy.arco@ugent.be)